به گزارش راسخون؛ فینسک یکی از روستاهای مازندران از توابع بخش شهمیرزاد شهرستان مهدیشهر استان سمنان است که به لحاظ اقلیم، نیمه خشک سرد بوده و جنگل های آن در ۵۵ کیلومتری شمال شرق سمنان، در شیب شمال و جنوبی ارتفاعات البرز و در ارتفاع ۱۴۰۰ تا ۲۷۰۰ متر از سطح دریا قرار گرفته‌اند.
 

مقوله آب در بخش‌های شرقی استان مازندران و در قسمت‌های مرزی با استان سمنان به یکی از پر چالش‌ترین مسائلی است که بار دیگر این وضعیت سبب شده تا مورد بحث مجلس قرار بگیرد. این بار مسئله ساخت سد فینسک در این خطه و تبعات زیست محیط گسترده آن است که موجب اعتراض بسیاری شده است. طرحی که با بهانه تامین آب استان سمنان در دستور کار قرار گرفته  در حالی که 35 درصد شبکه انتقال آب شهری در استان سمنان فرسوده است و با اصلاح آن به راحتی تا 10 درصد در مصرف آب این استان صرفه جویی خواهد شد.
 


هنوز مازندران از تبعات طرح انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی خلاص نشده که زمزمه ساخت سد فینسک در سمنان، آرامش خزر را برهم زده و به کابوسی برای حاشیه نشینان این دریاچه تبدیل شده است.

دوستداران محیط زیست می‌گویند سد فینسک باعث وارد شدن صدمات اساسی بر پیکره محیط زیست گلستان و مازندران می‌شود و علاوه بر کاهش شدید منابع آبی در مبدا، کوه زدایی، فرسایش خاک، از بین رفتن توده جنگلی و غیره را دامن خواهد زد.
 

پس از شکست طرح شیرین سازی و انتقال آب دریای خزر در پی مخالفت‌های سازمان‌های مردم نهاد، اکنون نوبت به سرشاخه‌های رودخانه‌های تالار و تجن رسیده که با ساخت سد فینسک، از چرخه حیات حذف شوند. سد فینسک قرار است ۱۳ میلیون مترمکعب از آب‌های مازندران را به فلات مرکزی کویر هدایت کند، طرحی که از آن به عنوان یک شوخی خطرناک یاد می‌شود.
 



زمزمه‌های احداث سد فینسک هر روز بیش­تر از قبل به گوش می­‌رسد؛ پروژه معیوبی که نه از وجود طرح­‌های علمی و کارشناسانه در آن خبری است و نه در خصوص روند احداث و چگونگی شکل­‌گیری آن پرونده‌­ای موجود است.

این طرح به یک‌باره و در سکوت خبری، فقط در سطح منابع محلی پیچید و اگر راه خبری از سمنان به مازندران و بالعکس وجود نداشت، هیچ­کس متوجه این اقدامات در مرز بین دو استان نمی­‌شد و این پروژه بیش از 90 درصد راهش را طی می­‌کرد.

در طرح اولیه قرار بود این سد در سال۹۲ به بهره‌­برداری برسد؛ ولی با مخالفت نمایندگان وقت مجلس شورای اسلامی این طرح متوقف شد تا این‌ که با روی‌ کار آمدن دولت یازدهم و با وجود مخالفت­‌های نمایندگان گلستان و مازندران مجدداً فعالیت خود را از سر گرفت.

برای این پروژه ملی ردیف بودجه نیز تعریف شده است و همین کار را سخت­‌تر می­‌کند، زیرا زمینه­‌ساز ایجاد مشکلات فراوانی خواهد شد، از جمله تخریب محیط­ زیست، کمبود آب در استان­‌های گلستان و مازندران، آثار سوء بر کشاورزی و دامپروری (به ­سرعت قابل سرایت به تمام استان­‌های شمالی ایران خواهد بود)، خشک‌شدن بستر رودخانه‌­ها، فرسایش خاک و بسیاری ‌معضلات ریز و درشت دیگر که نام بردن تمام آن­ها در این مقال نمی‌گنجد، اما هر خواننده‌­ای از وجود آن آگاه است.
 


احداث سد فینسک به‌­منظور تأمین آب مورد نیاز برای شهرهای سمنان، سرخه و مهدی­شهر و ‌مصارف صنعتی و آشامیدنی تعریف شده است، اما در واقعیت این پروژه موجب از بین رفتن صنایع در گلستان و مازندران، تخریب محیط­ زیست و از بین­ رفتن توده جنگلی و بکر در این دو استان سرسبز خواهد شد. نکته­‌ای که باعث نگرانی بسیاری از کارشناسان محیط­ زیست شده، در باطن ماجرا نهفته است؛ این­ که اصولاً احداث سد چاره کار نخواهد بود و نه ­تنها مشکل بی‌­آبی سمنان را برطرف نمی­‌کند، بلکه موجب تزلزل بنیان اقتصادی این منطقه نیز می­‌شود. همچنین به منابع آبی و محیط­ زیست مبدأ نیز خسارات جبران­‌ناپذیری وارد می­‌کند.

پروژه احداث سد فینسک راهی طولانی برای رسیدن به سرمنزل مقصود دارد؛ طرحی که درصورت به ثمر نشستن، اتفاقات ناگوار بسیاری را در حوزه‌­های مختلف، به­‌خصوص برای ساکنان همجوار سد شهید رجایی مازندران رقم­ خواهد زد.

 بی‌تردید هر انسان باسوادی قادر به درک این موضوع است که در صورت احداث مسیر انحرافی برای این سد، منابع آبی آن به ­سرعت کاهش چشمگیری خواهد یافت و به ­تبع حقابه مردم خود منطقه نیز در هاله‌­ای از ابهام و سردرگمی قرار خواهد گرفت. در این بین هرچند کاهش بارندگی‌­های فصلی عامل اصلی کم ­شدن دبی رودخانه‌­ها و در نتیجه کاهش شدید ذخیره آب پشت سد شهید رجایی شده است، اما اجرای طرح‌­های توسعه‌­ای کشاورزی و پمپاژ آب رودخانه‌­های بالادست، به­ ویژه از رودخانه سفیدرود در استان سمنان، تجاوز به حقابه مردم مازندران محسوب می­‌شود.

طبق نظر اکثر فعالان محیط­ زیستی، احداث سد فینسک باعث وارد شدن صدمات اساسی‌ بر پیکره محیط ­زیست گلستان و مازندران می­‌شود و با این بی­‌تدبیری دیگر هیچ طبیعت سبز و بکری در مرکز استان گلستان و مازندران باقی نخواهد ماند. احداث این سد علاوه‌ بر کاهش شدید منابع آبی در مبدأ مازندران، موجب خراشیدگی کوه‌­ها، فرسایش خاک در مسیر، از ‌بین رفتن توده جنگلی و به‌جا ماندن زباله‌­های ناشی از انجام عملیات عمرانی خواهد شد. 





مضرات ساخت سد فینسک بسیار بیشتر از فواید آن است



سید علی آقامیری نماینده استان مازندران در شورای عالی استان‌ها با اشاره به آغاز ساختمان سد فینسک گفت: سد فینسک که اکنون در حال ساخت است و مخالفت های زیادی در پی داشته است در مرز میان استان سمنان و مازندران ساخته می‌شود و مشکلات بسیاری برای محیط زیست منطقه ایجاد می‌کند.

نماینده استان مازندران در شورای عالی استان‌ها بیان کرد: پیش از انقلاب در استان‌ مازندران مطالعات احداث سد سلیمان تنگه شروع شده بود که در سال 70 با نام سد شهید رجایی احداث شد.

وی افزود: سرچشمه سد شهید رجایی که 52 هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی ساری، جویبار، نکا و میاندرود را آبیاری می‌کند فینسک است. یعنی 25 درصد از آب سد از فینسک تامین می‌شود.

آقامیری ادامه داد: اکنون برای ساخت سد فینسک قصد دارند سرچشه تامین آب سد شهید رجایی را به سمت سمنان تغییر مسیر بدهند. یعنی 25 درصد از ورودی سد کاسته می‌شود و به تبع آن تولید برق و کشاورزی پایین دست سد نیز کاهش می‌یابد. این اندازه سرمایه‌گذاری شده است و اکنون با این اقدام بازدهی سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهند.

عضو شورا شهر ساری تصریح کرد: فینسک به صورت اسمی‌25 درصد منابع آب سد را تامین می‌کند در صورتی که به صورت واقعی بخش عمده‌ای منابع آب زیر زمینی استان مازندران و به ویژه شهر ساری از فینسک تامین می‌شود.

وی ادامه داد: استان مازندران به اسم استان بارانی است در صورتی که ما در ساری دچار مشکل کمبود آب هستیم. اگر سد شهید رجایی نباشد ما در زمان کم آبی با مشکل مواجه می‌شویم.

آقامیری افزود: مشکل بعدی اثرات زیست محیطی است. به این معنی که با تغییر مسیر آب فینسک و خشک شدن منابع آب زیر زمینی جنگل‌ها، زمین‌های کشاورزی و باغ‌های مرکبات منطقه خشک می‌شود و ساخت مسیر انتقال آب و سد نیز سبب می‌شود بخش زیادی از جنگل نابود شود که منجر به تغییر محیط زیست منطقه می‌شود.

نماینده استان مازندران در شورای عالی استان‌ها بیان داشت: این درست نیست که برای آبرسانی به یک استان، استان دیگری را نابود کنیم. این برنامه ریزی از اساس غلط است. باید به این نکته نیز توجه کرد که سد فینسک برای استان سمنان نیز دستاوردی ندارد.

وی ادامه داد: نیاز سمنان به آب هم ناشی از برنامه ریزی غلط است. در سمنان شهرک‌های صنعتی زیادی ایجاد شده است که نیاز استان به آب را افزایش داد و برای برطرف کردن مشکل این برنامه‌ریزی حالا می‌خواهند یک استان دیگر را نیز نابود کنند. از طرف دیگر ساخت سد فینسک برای افزایش کشت محصولات آب بر مانند هندوانه و انگور و ... است که با توسعه پایدار منافات دارد. چرا ما باید در استان کویری محصولات آب بر کشت کنیم؟

آقامیری با بیان اینکه کارشناسان زیادی با احداث سد فینسک مخالفت هستند، توضیح داد: مضرات ساخت سد فینسک بسیار بیشتر از فواید آن است. چرا باید اینقدر هزینه کنیم و در نهایت به مشکل بر بخوریم. شبیه کاری که در استان خوزستان برای احداث سد گتوند انجام شد و اکنون تبدیل به یک معضل زیست محیطی شده است.

وی پیشنهاد کرد به‌جای صرف هزینه‌های گزاف و نابودی محیط زیست منابع آب استان سمنان مدیریت شود تا کمبود آب این استان جبران شود.



منبع:
1. همشهری آنلاین/ فینسک؛ سدی که باید بشکند!
2. برنا/ ساخت سد فینسک؛ با ملاحظات زیست محیطی یا بر محیط زیست؟!/ انجام مطالعات زمینه‌ای پیش شرط اجرای طرح‌های توسعه‌ای
3. مهر/ ماجرای «فینسک» چیست/ خزر همچنان تهدید می‌شود
4. دنیای اقتصاد/ سدی که با خشک کردن سد دیگر ساخته می‌شود!
5. شوراها/  مضرات ساخت سد فینسک بسیار بیشتر از فواید آن است/ توسعه کشاورزی در سمنان به قیمت نابودی مازندران
6. توئیتر
* درج توییت های کاربران توییتر نشان از تایید یا رد آنها نیست و صرفا برای آگاهی مخاطبین درج می شود.